Το 2015 πραγματοποιήθηκε μελέτη με στόχο την αξιολόγηση της κατάστασης διατήρησης της μεσογειακής φώκιας στη Ζάκυνθο και τη διατύπωση διαχειριστικών προτάσεων που θα συμβάλουν στην αποτελεσματική προστασία του απειλούμενου αυτού είδους. Στα πλαίσια της μελέτης, ολόκληρη η ακτογραμμή που βρίσκεται στην αρμοδιότητα του Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου (συμπεριλαμβανομένου και των νήσων Στροφάδια), αλλά και οι νοτιοδυτικές ακτές της Ζακύνθου εξετάστηκαν με στόχο την καταγραφή και αξιολόγηση όλων των δυνητικών ενδιαιτημάτων (δηλ. Θαλασσινές σπηλιές) για τη μεσογειακή φώκια στην περιοχή και την άμεση (δηλ. μέσω οπτικών παρατηρήσεων) και έμμεση καταγραφή (δηλ. έμμεση καταγραφή παρουσίας φώκιας, π.χ. περιττώματα, τρίχες, αποτυπώματα στην άμμο) ατόμων μεσογειακής φώκιας. Κατά την αξιολόγηση των ενδιαιτημάτων έγινε διαχωρισμός μεταξύ των θαλασσινών σπηλαίων που είναι κατάλληλα για ξεκούραση και αναπαραγωγή και αυτών που είναι κατάλληλα μόνο για αναπαραγωγή.
Η συνολική αξιολόγηση της κατάστασης διατήρησης της μεσογειακής φώκιας στην περιοχή έγινε συνυπολογίζοντας τα δεδομένα οπτικών παρατηρήσεων που συλλέγονται μέσω του Εθνικού Δικτύου Διάσωσης και Συλλογής Πληροφοριών για τη μεσογειακή φώκια που διατηρεί η MOm. Έξι (6) κατάλληλες θαλασσινές σπηλιές καταγράφηκαν στην περιοχή μελέτης. Μία από τις σπηλιές είναι κατάλληλη για ξεκούραση και αναπαραγωγή και η χρήση της από το είδος πιστοποιήθηκε από την εύρεση αποτυπωμάτων στην παραλία της σπηλιές. Οι υπόλοιπες πέντε σπηλιές είναι κατάλληλες μόνο για ξεκούραση. Επίσης, δύο φώκιες παρατηρήθηκαν να κολυμπάνε, η μία σε ανεύρεση τροφής στην περιοχή Βασιλικού και η άλλη στον όρμο Κεριού. Επιπλέον, από το Εθνικό Δίκτυο Διάσωσης και Συλλογής Πληροφοριών για τη μεσογειακή φώκια που διατηρεί η MOm καταγράφηκαν και αξιολογήθηκαν στην περιοχή 65 παρατηρήσεις μεσογειακής φώκιας. Από τα στοιχεία που συλλέχθηκαν και αξιολογήθηκαν κατά τη διάρκεια της μελέτης καταδεικνύουν ότι η ευρύτερη περιοχή της νότιας Ζακύνθου αποτελεί κατάλληλο βιότοπο για τη μεσογειακή φώκια. Αξίζει να σημειωθεί όμως ότι η ποιότητα των δύο καταφυγίων που βρίσκονται εντός του κόλπου του Λαγανά είναι εφάμιλλη αυτών που χρησιμοποιούνται από άλλους σημαντικούς αναπαραγόμενους πληθυσμούς του είδους στη χώρα μας, όπως π.χ. αυτός των Β. Σποράδων.
Κατά τη διάρκεια του Έργου δεν στάθηκε δυνατόν να ταυτοποιηθούν περισσότερα άτομα μεσογειακής φώκιας, εκτός από το ένα ενήλικο θηλυκό. Η αξιολόγηση όμως όλων των δεδομένων συνολικά (δηλ. τα δεδομένα των εργασιών πεδίου σε συνδυασμό με τις παρατηρήσεις του ΕΔΔΣΠ) πιστοποιούν την ύπαρξη ενός μεγαλύτερου αριθμού ατόμων μεσογειακής φώκιας που χρησιμοποιούν την ευρύτερη περιοχή της νότιας Ζακύνθου. Οι φώκιες που χρησιμοποιούν την συγκεκριμένη περιοχή φαίνεται πως ανήκουν σε όλες τις ηλικιακές κλάσεις των δύο φύλλων. Η ακριβής δημογραφική σύσταση του πληθυσμού της μεσογειακής φώκιας είναι ακόμα ένα θέμα προς διερεύνηση το οποίο πρέπει να προσεγγίσει μεθοδικά και συστηματικά ο Φ.Δ του ΕΘΠΖ στο προσεχές μέλλον.
Μετά την αξιολόγηση των παραπάνω δεδομένων, η επιστημονική παρακολούθηση και προστασία της μεσογειακής φώκιας του Φ.Δ. του ΕΘΠΖ περιλαμβάνει τις εξής δράσεις:
- Παρακολούθηση του πληθυσμού της μεσογειακής φώκιας εντός των ορίων του ΕΘΠΖ, με καταγραφή οπτικών παρατηρήσεων.
- Στοχευμένη περιβαλλοντική ενημέρωση σχετικά με τη μεσογειακή φώκια και τις απειλές της στα Κέντρα Ενημέρωσης του Φ.Δ. ΕΘΠΖ.